Systeemgericht leiderschap - Toegankelijk en praktisch startpunt

Aty Boers is organisatiesocioloog met een indrukwekkende staat van dienst als organisatieadviseur, teamcoach en opleider. Ze heeft jarenlange ervaring in het begeleiden van leiders en teams en heeft een omvangrijk aantal publicaties op haar naam staan over leiderschap, organisatieontwikkeling, systemisch werken en teamcoaching.

rijke achtergrond

Vanuit haar rijke achtergrond heeft Boers veel te delen. Het lijkt alsof ze met Systeemgericht leiderschap alle tools, modellen, perspectieven en handvatten die zij kent en gebruikt op het snijvlak van mens- en resultaatgericht leiderschap – en van persoons- en systeemgericht leiderschap – in één overzicht heeft willen samenbrengen. Daarin is zij zeker geslaagd: het boek biedt een overzichtelijk geheel. Tegelijkertijd wekt het label systeemgericht leiderschap de verwachting van een nieuwe, samenhangende benadering of een vernieuwende kijk op leiderschap. Die verwachting wordt echter niet volledig ingelost.

positionering

Het boek opent met een uitleg van wat systeemgericht leiderschap is en biedt – via één van de QR-codes voor meer info – een afbakening ten opzichte van andere systeemgerichte benaderingen, zoals de cybernetica, systeemdynamica en het systemisch-fenomenologisch kijken. Boers positioneert systeemgericht leiderschap als een manier van kijken én handelen waarin mensgericht en resultaatgericht leiderschap elkaar ontmoeten.

Het boek snijdt een breed scala aan onderwerpen aan: van zelfkennis van de leider en persoonlijk leiderschap tot de verschillende rollen en perspectieven die je als leider kunt innemen; van systeemgericht kijken en het doorgronden van patronen tot de vijf succesfactoren voor leiderschap, teamontwikkeling en individuele groei. Ook de omgang met conflicten en het begeleiden van teams en medewerkers in verandering komen aan bod.

Herkenbare aanknopingspunten

Het valt niet mee om binnen dit vakgebied nog echt nieuwe thema’s aan te boren. Veel van wat Boers behandelt, is dan ook niet ‘nieuw onder de zon’ – en dat is ook niet erg. Bekende modellen en kaders passeren de revue: de drie petten van de leider, de vier niveaus van communicatie en samenwerking (IPRE), de ontwikkelingsniveaus van teams, het GROW-model en PDCA. En toch zijn er ook nieuwe modellen. Voor mij waren het OCB-model (Organizational Citizenship Behavior) en het 10C-model nieuw en interessant om te ontdekken.

Wellicht ben ik als ervaren trainer niet helemaal representatief voor de doelgroep van dit boek. Ik verwacht dat de beoogde lezers, die zich willen oriënteren op de basis van ontwikkeling en prestaties van individuen en teams, in dit boek veel nieuws en herkenbare aanknopingspunten zullen vinden.

In de manier waarop Boers deze thema’s behandelt, merk je haar grote ervaring op het snijvlak van mens-, prestatie- en organisatieontwikkeling. Vooral in de hoofdstukken over teams komt haar uitgebreide expertise duidelijk naar voren: daar wint het boek aan specificiteit en diepgang.

vlot en herkenbaar

De taal van Boers is helder, toegankelijk en prettig leesbaar. Theorie wordt steeds direct in een praktische context geplaatst, wat het boek vlot en herkenbaar maakt. De kritische kanttekening die ik daarbij wil plaatsen, is dat het perspectief en de ervaringen van Boers soms wat worden veralgemeniseerd. Er wordt geregeld in stelligheden geschreven – prettig duidelijk en to the point – maar daardoor ontstaat soms de suggestie dat het in de praktijk altijd precies zó werkt.

Systeemgericht leiderschap is breed ingestoken, misschien zelfs iets té, want door die omvang is de diepgang per onderwerp wat beperkter. Elk hoofdstuk eindigt met de vraag ‘Wat neem je mee uit dit hoofdstuk?’ en een aantal reflectievragen. Hiermee word je als leider bewust van de impact van je eigen handelen en niet-handelen in alles wat je doet. Daarmee is Systeemgericht leiderschap een mooi startpunt om te ontdekken wat je als leider na het lezen verder wilt ontwikkelen of uitdiepen.